GERÇEKLİK TERAPİSİ
Bu terapi William Glasser adında bir psikiyatrist tarafından ortaya atılmıştır . Glasser gerçeklik terapisini şöyle tanımlar:
Bireyin kendi davranışının sorumluluğunu bireye yükleme . Bu da ruh sağlığına eşittir . Terapi danışanların amaçlarına ulaşmada başarılı olabilmeleri için onların daha gerçekçi ve daha sorumlu olabilecekleri şekilde eğitim vermektir .
Gerçeklik Terapisi:
Ø Kimlik kazanmaya çalışan insanlar ,
Ø Duygusal problemleri olan insanlar ,
Ø Davranışsal problemleri olan insanlar ile ilgilenir .
Glasser geleneksel yaklaşımlar ve gerçeklik terapisi arasındaki farkları şu şekilde belirtmiştir:
Ø G . Terapisinde danışana hasta gözüyle bakılmaz ve danışan geçmişte olanlara rağmen o andaki davranış ve tutumlarını değiştiren kişi olarak algılamaya güdülenir . Gerilimle baş edebilmek için danışanın kendi yeteneği güçlendirilmeye çalışılır .
Ø G . Terapisinde danışman danışanın hayatında önemli bir varlık haline geldiği kişisel yakın ilişki üzerinde durur . Bu tip ilgi terapi için gereklidir .
Ø G Terapisinde bilinçaltı güdülenmenin varlığı yadsınmaz ancak davranışların nedeninin araştırılmasının değişme getirmeyeceği vurgulanır .
Ø G . Terapisinde terapi toplumun ahlak kurallarına dayanır . Danışan yaşamındaki önemli kişilerin uyarıları olmadan kendi davranışını ahlak açısından değerlendiremez ve değişemez .
Terapist öğretmen rolümdedir ve danışanın daha iyi davranması için yollar önerir ve onunla gerçekten derin bir ilgiyle ilgilendiğini belli eder .
TEMEL KAVRAMLAR:
Ø Kimlik: Bu terapiye göre tüm insanların tek bir temel gereksinimi vardır: kimlik gereksinimi . Kimlik dünyadaki diğer varlıklardan farklı ve ayrı olduğumuzu hissetme gereksinimidir . Başarılı kimlik gereksinimi sağlıklılık ve gelişme gücü olarak ele alınır ve insanın doğasının sosyalliğe dayandığı üzerinde durulur .
Ø Katılım: Katılım gereksinimi insanın sinir sistemine yerleşmiştir . Sinir sisteminde insanın başkalarına katılması için onu cesaretlendiren bir acı söz konusudur . Bu acı insanları katılmaya yöneltir . İlkel toplumlardaki atalarımızdan bize gelen katılım gereksinimi günümüzde dostlarıyla birlikte olma gereksinimine dönüşmüştür .
Ø Sevgi ve değerli olma: Glasser iki temel gereksinimden bahseder , bunlar: Sevme ve sevilme gereksinimi , kendimizin ve başkalarının değerli olduğunu hissetme gereksinimidir . İnsanlar kendilerini değerli hissetmek için buna katkıda bulunacak bir iş yapmak ve başkalarının da bunu yapmasına yardımcı olmak durumundadırlar . Bu yolda başarısızlığa uğramanın sonucu yalnızlık , acı ve başarısız kimliktir .
Ø Sorumluluk: Sorumluluk , bir kimsenin kendi gereksinimlerini başkalarını da kendi gereksinimlerini karşılama yeteneğinden mahrum bırakmayacak şekilde karşılama yeteneğidir . Sorumluluk bir araya geldiklerinde başarılı kimliği oluşturan sevgi ve değere sahip olmaktır . Glasser , semptomların kişinin geçmişinden dolayı değil şu andaki yalnızlık ve başarısızlığından dolayı ortaya çıktığına inanmaktadır . Sorumlu bir davranışla gereksinimler başarılı bir şekilde karşılandığında semptomların ortadan kalkacağı düşünülür .
Ø Gerçeklik: Gerçeklik terapisinin amacı yalnızca insanları gerçeklerle yüz yüze getirmeye çalışmak değil , aynı zamanda bu çerçeve içinde gereksinimlerini karşılayabilecek hale gelmelerine yardım etmektir .
Glasser'in gerçeklik terapisinde yer alan dörtlü zinciri:
Gerçekle yüz yüze gelmek®sorumlu davranış®sevgi ve değer ( katılım ) ®başarılı kimlik .
Gerçeği inkar etmek®sorumsuz davranış®yalnızlık ve acı ( katılımın yokluğu ) ®başarısız .
kimlik .
Zincirin ilk halkasındaki gerçekle yüz yüze gelmek veya gerçeği inkar etmek başarılı veya başarısız kimliğin oluşmasındaki en kritik basamaktır .
Ø Kazanım: Kişiliğin oluşumu ve sorumluluğun gelişimi .
Ø Kimliğin kaynağı: Kişinin kim olduğunu aydınlığa kavuşturacak kaynaklar şunlardır:
ü Kişi sevdiği kişilerle ilişki kurmaya ve onlarla bir arada olmaya eğilimlidir . Hoşlanmadığı insanları reddeder .
ü Kişi zamanını ve enerjisini bazı konuları düşünmeye ve değerlendirmeye çalışarak kimlik kazanmaya çalışır .
ü Kriz durumlarındaki davranışlar kişi hakkında bilgi verir .
ü Kişi kimliğine ilişkin geribildirimlerden ve yansıtmalardan bilgi edinir ve öğrenir .
ü İnançlar ve değerler , felsefe kimliğe katkıda bulunur .
ü Başkalarına göre sosyo-ekonomik statü de belirleyicidir .
ü Fiziksel yapı ve imaj da kimlik oluşumuna yardımcı olur .
Birey 4-5 yaşlarında iken geliştirdiği becerilerine bakarak başarısız kimlik geliştirmeye başlayabilir . Ancak pek çok çocuk bu yaştan önce kendini başarılı hisseder . Ve bir kez kendini başarılı veya başarısız olarak tanımladıktan sonra benzer kimliklerle birleşmeye başlarlar ve böylece oluşan gruplar giderek kutuplaşır .
Ø Ebeveynlerin katılımı: Glasser'e göre sorumluluğun öğretilmesi en önemli görevdir . Burada önemli olan çocukların sevgi , destek , sıcak ilişkiler kurma gereksinimlerinin ebeveynlerce doğru şekilde karşılanması gerekliliğidir . Ebeveyn çocuğa model olabilmeli ve tutarlı bir disiplin anlayışıyla yaklaşmalıdır . Çocukla konuşmak için zaman ayırmalı , tartışmalı ve dinlemeli , sosyal katılımlara girebilmesi için çocuğa destek vermelidir . Glasser'e göre aile gerçek yaşamdaki gereksinimlerin nasıl karşılanacağının öğrenildiği yerdir .
Ø Okulun katılımı: Okula başlamış pek çok çocuk başarısız kimlik oluşturmaya başlamış olabilir . Bazıları da başarılı kimliğini sürdürmek için çaba sarf ediyor olabilir . Burada öğretmenin tutumu çok önemli bir konumdadır . 10 yaşına kadar olan dönemde okulda başarısızlık yaşayan bir çocuk güvenini yitirecektir .
Glasser ilkokullarda yapılacak bazı işlerin çocukların sorumluluk almalarına yardımcı olacağını savunur:
ü Hatırlama yerine; düşünme ve problem çözmeye odaklaşmak ,
ü Çocukların okulda öğrendikleri ve dışarıda yaşadıklarının birbiriyle ilgili olması ,
ü Çocuğun karar vermeyi ve plan yapmayı öğrenmesi ,
ü Okuma-yazma ve konuşma gibi iletişim becerilerine birincil derecede önem verilmesi ,
ü Çocukların yalnızca yaş bakımından gruplandırıldığı homojen grupların oluşturulması ,
ü Etiketleme ya da puan sistemi kullanma yerine çocukların nerede yardıma ihtiyaç duyduklarını anlamak ve çalışmalarını sağlamak ,
ü Öğretmen liderliğinde çocuklar için neyin iyi ve önemli olduğu konusunda yargılayıcı olmayan tartışmalar düzenlemek .
Glasser'in okulla ilgili düşünceleri kişisel sorumluluk kavramına dayanır . Uygun olmayan ev koşulları , düşük sosyo-ekonomik konum gibi olumsuz faktörlerin etkilerinin okulda azaltılabileceğine inanır .
Başarısız Kimliğin Sürdürülmesi: Glasser , kimliklerinin başarılı ve başarısız oluşuna göre iki tip toplum tanımlar . Bunlardan birincisi kendini başarısız olarak belirleyen , katılıma yönelik olmayan yollarla acısını hafifletmeye çalışan toplumdur . Diğeri ise kendini başarılı olarak belirleyen ve katılmaktan zevk alan başarılı toplumdur . Glasser . Psikolojik veya psikosomatik tüm semptomların , düşmanca , saldırgan , mantıksız davranışların hepsinin kişisel başarısızlığın ve yalnızlığın ürünü olduğunu düşünür . Sorumsuz birey gerçeği reddederek dünyayı içinde rahat edeceği hale getirir ve başarısız kimliğini sürdürür .
Başarısız Kimliğin Değişmesi: Gerçeklik terapisinin amacı; danışanın gerçekçi olarak ve sorumlu davranarak sevgi ve değer gereksinimlerini karşılayabilmesine dayalı başarılı bir kimlik kazanmasıdır . Buna göre terapi de bir eğitim ve yetiştirme durumudur .
Başarılı bir gerçeklik terapisti olmak için:
ü Terapistin kendisi oldukça sorumlu bir insan olmalıdır ve gerçeklik bağlamı içinde kendi ihtiyaçlarını karşılayabiliyor olmalıdır .
ü Danışanların kendi sorumsuzluklarına terapisti katmak için yapacakları davranışlara karşı durabilecek güçlü ve tutarlı bir insan olmalıdır .
ü Danışanların acı ve yalnızlık duygularını anlamalı ve onları kabullenmelidir .
ü Danışanları ve onların sorumsuz davranışlarını hissedebilme kapasitesine sahip olmalıdır .
GERÇEKLİK TERAPİSİNİN İLKELERİ
Ø Katılım ,
Ø Şu andaki davranışa odaklanma ,
Ø Davranışı değerlendirme ,
Ø Sorumlu davranışı planlama ,
Ø Kendini adama ,
Ø Bahane bulmama ,
Ø Cezalandırmama .
Başarılı Bir Kimliği Kazanmanın Unsurları:
ü Yaşadığı dünyanın gerçeğini inkar ya da göz ardı etmemek ,
ü Kendi davranışının sorumluluğunu kabul etmek ,
ü Plan yapmak ve gerçekleştirmede sorumlu davranmak ,
ü Başkalarını sevmek ve onlara katılmak , kendini başkalarına vermek ve karşılığında sevilmek ,
ü Kendine ve başkalarına yararlı etkinliklere katılmak ,
ü Standartlara uygun etik davranışlar içeren bir şekilde yaşamak .