Yerel Basının Tarihsel Gelişimi ve Günümüzdeki Sorunları . . .
Bireyin kendini toplum içerisinde anlamlı kılma araçlarından ve yöntemlerinden biri basındır . Anlatım aracı basın , sözlü bilgi akışının egemen olduğu eski Yunan uygarlığında siyasal erkin , yönetimin resmi gazetesi konumundaki Acta Diurna ( Günlük Kamu İşleri ) 'la karşımıza çıkmaktadır . Toplumsal yapıda , yöneten-yönetilen ilişkisinin kurumsallaşmasıyla , gerek yöneten gerek yönetilen anlatım aracı edinme yoluna gitmiştir . Bu anlatım aracı basın olmuştur .
Yazılı basının doğuşu beraberinde yerellik kavramını da getirmiştir . Yerleşik yaşamın , şehir-kasaba biçiminde gelişimi , yayın alanı dar , okur sayısı düşük , sınırlı teknik olanaklara sahip gazeteleri gündeme getirmiştir . Geniş dağıtım alanına sahip yazılı basın araçları da denenmiştir . 18 . ve 19 . yüzyılda basının giderek gazetelerden farklı , daha dar dağıtım , ancak yakın çevreye ilişkin daha geniş bilgi taşıyan gazeteler; “yerel basın” olarak tanımlanmışlardır . Ülke genelindeki sorunların yanı sıra bölgesel , yerel sorunların gündeme getirildiği , tartışıldığı alanlardır; yerel gazeteler . Yayınlandığı bölgede kendine özgü bir dünya yaratır . Yerel basın , doğuşu ve gelişimi açısından yaygın basına benzer bir gelişim çizgisi izlemiştir .
Yerel basının işlevlerini üç ana başlık altında toplamak olasıdır . Bu işlevler üzerinde kısaca durmak gerekirse;
• Yöneten-yönetilen ilişkisi çerçevesinde kamu hizmetlerinin sağlıklı ve doğru biçimde halka duyurulması yerel basının işlevlerinden biridir . Ayrıca , denetim , yönetenin halk adına denetlenmesi , kamuoyu yaratılması yerel basının üzerindeki sorumluluklardan biridir .
• Beldelerde yerel yönetimlerin hizmetlerinin duyurulmasıyla birlikte yerel yönetim-yurttaş ilişkisinin sağlanması yerel basının önemli işlevlerinden birisidir .
• Yaygın basının işlevlerinden biri olan eğitim işlevi; yerel basında toplumsal kimliği ile önem kazanır . Ulusal iradenin doğru ve amaca uygun yansımasında gerekli demokrasi kültürünün yerleştirilmesi , yerel basının en önemli işlevlerindendir .
Yerel basının taşıdığı biçim ve içerik bu temel işlevlerin yanına yerel , bölgesel niteliğini de eklemekte ve böylece yaygın basına göre daha farklı bir kimlik kazanmaktadır . Genel haberlerin yanı sıra yaşanılan dar bölgeye ilişkin haberlerin yayınlanması , o bölgenin gelişimine katkıda bulunacak niteliktedir . Yaşadığı yerdeki olaylar ve gelişmeler hakkında bilgi sahibi bulunan birey , bu sorunlara karşı duyarlılık kazanır . Dolayısıyla bu duyarlılık sorunların çözümünde birlik , ortak amaç ve dayanışmayı doğurur . Kuşkusuz bu olgular da o bölgenin gelişimi konusunda önemli katkılar sağlayacaktır . Özellikle ülkemizde bu anlamda yerel basının önemi fazladır .
Gelişmişliğin ülke genelinde dengeli bir dağılım göstermediği gerçeğinden hareket edersek , yerel basının ülke gelişimi açısından ne denli önemli olduğu ortaya çıkar . Örneğin ulusal Kurtuluş Savaşı sırasında dönemin yerel gazeteleri mücadelenin başarıya ulaşmasında önemli bir görev üstlenmişlerdir . Yaşanan deneyimler , edinilen bilgiler yerel basının işlevleri açısından ne denli gerekli bir araç olduğunu ortaya koymaktadır . Yaygın basın bu anlamda hedef kitlesi ve alanı bakımından bu görevi yerel basına göre daha genel boyutlarıyla işleyebilir . Oysa yerel basın ulusal düzeyde konular hakkında bilgi aktarırken ,
özellikle üzerinde durduğu yerel sorunlar , olaylar konusunda ilgi yoğunlaşması yaratmaktadır . Yerel basının böylesi bir işlevselliği vardır . İşte bu nedenle yerel basın yaşatılmalı ve desteklenmelidir .
Yerel basının sorunlarını irdelerken , farklı düzlemleri gözden uzak tutmak yanlış belirlemelerin kapısını da açacaktır . Öncelikle yerel basının Türkiye genelinde yaşanan sorunlarla birlikte ulusal düzeyde yayın yapan basın kuruluşlarının taşıdığı sorunların farklı bir değişkesini yaşamaktadır . Yerel basının sorunlarına değinmeden önce , bu sorunların değerlendirilmesinde ülkemizin ve ulusal basınımızın içinde bulunduğu konumu göz önünde bulundurmak gerekir . Bu nitelikleri dikkate almayan bir yaklaşımın sağlıklılığı tartışılabilir . Türkiye gelişmekte olan bir ülkedir . Dolayısıyla gelişimin sancılarını üzerinde taşımaktadır . Ekonomik sorunların ağırlığı ve kültürel yapı büyük ölçüde ulusal basının genel niteliklerini de belirlemektedir .
İstanbul , Ankara , İzmir dışında yayınlanan gazetelerin basım tekniği üzerinde söz söylemek gerekirse , yerel gazetelerin yaklaşık %21'i ofset basım tekniğini kullanmaktadır . Geri kalanlar ise , oldukça ilkel koşullarda varolma savaşımı vermektedirler . Teknolojik gelişimden yeterli payını alamayan yerel gazetelerin , ulusal gazeteler bir başka anlatımla yaygın basın karşısında ayakta durmaları oldukça güçtür .
Yerel basın , küçük ve orta ölçekli işletmelerin , kurumların gölgesinde bulunmaktadır .
Gelişimi , teknolojik gelişimi izlemesi bu bağlamda oldukça güçtür . Kimilerinin de asıl işi matbaacılıktır . Bunun yanı sıra gazeteciliğe de el atmışlardır . Bu tür işletmelerin önemli bir bölümü babadan oğula kalan küçük işletmelerdir . Yine ekonomik sorunların doğurduğu bir başka sorun da; haber sağlanması ve kağıt sorunudur . Kuşkusuz bu sorunların aşılması yine ekonomik sorunların aşılmasıyla olasıdır .
Ancak maalesef , Türkiye'de basın sektöründe çifte standart yaşanmaktadır .
Nitekim yerel basın kuruluşlarının yönetim kadrosundaki pek çok kimsenin deyişiyle: “İstanbul basınına sonsuz teşvik ve kredi sağlanırken , yerel basın göz ardı edilmekte , seçimden seçime hatırlanmaktadır” . Ekonomik yönden oldukça kısıtlı imkanlar dahilinde hayatta kalma mücadelesi veren pek çok yerel basın ve yayın kuruluşunda , ihtiyaçtan kat kat az sayıda eleman istihdam edilebilmektedir . Üstelik bunların büyük kısmının çok düşük maaşlarla , hatta cep harçlığıyla ve hiçbir sosyal güvencesi olmadan çalışmakta olduğu bilinmektedir ki , dolayısıyla da bunların tamamına yakını geçimini sağlamak için gazetecilik dışında ikinci bir iş yapmak durumunda kalmaktadır . Eleman yetersizliği , hatta mevcut elemanların büyük kısmının da düşük ücretle çalıştırılan ve kalifiye olmayan elemanlardan oluşması; haber çeşitliliğinin sınırlı kalmasına , köşe yazılarının sayıca azlığına , diğer deyişle gazetenin içerik bakımından zayıf kalmasına sebebiyet vermektedir .
Bu şartlar dahilinde yerel basın kuruluşlarının okuruna yaygın basın kuruluşlarının verdiği kalitede bir ürün vermesi zor olmaktadır , daha doğru bir deyişle mümkün olmamaktadır . Bu durumda Türkiye'de yerel basın tam anlamıyla yaşama savaşı vermektedir . Gerek siyasi , gerek sosyo-kültürel , gerekse ekonomik alanda , dolayısıyla toplumsal yaşamın tüm sahalarında oynadığı rol göz önüne alındığında , özellikle demokratik sistemin hakim olduğu çağdaş toplumlarda basının önemi ve etkinliği yadsınamayacak bir gerçek olarak karşımıza çıkar . Basında çok sesliliğin temini ise sağlıklı bir siyasi hayatın yaşatılmasında büyük önem taşır . Çok partili demokraside , yorumların sayıca çok olmasının toplum için çok daha yararlı olduğu malumdur . Çünkü tek taraflı bir yorum yerine , çok sayıda kaynaktan farklı yorumlarla beslenen kamuoyu , böylece haberlerin doğruluğunu araştırmak gerekliliğini duyacak , bu durum da siyasal sistemin gelişmesi açısından bir ilerleme oluşturacaktır .
Bu durumda yerel basının varlığını sürdürmesi ve bu varlığını yaygın basınla eşit şartlarda , eşit güçte sürdürmesi gerekir . Etkinliğini artırmış , güçlü yerel basın yayın kuruluşları kamuoyunda farklı seslerin duyurulmasında rol oynayacaktır . Bu da demokrasinin güçlendirilmesi ve devamlılığının sağlanmasında etkin olacaktır . Bunun yanı sıra yerel basın , İletişim Fakültelerinden mezun genç iletişimcilerin istihdamı için önemli bir olanaktır . Türkiye'de bugün itibariyle 20'den fazla iletişim fakültesi bulunduğu ve bunların yılda 3000'den fazla yeni mezun verdiği düşünüldüğünde , yerel basın kuruluşlarının bugünkü olumsuz şartlarından kurtulabilmesi için gerekli şartların sağlanmasının önemi ortaya çıkar . Yerel gazeteler birer aile gazetesi görünümünden kurtarılmalıdır .
Yerel gazeteleri bünyesinde toplayan yerel örgütlenmeler , yerel gazeteleri böylesi bir uygulamaya dahil etmek için uğraş sarf etmelidir . Bu konuda en önemli destek kuşkusuz devlet teşviki olacaktır . Türkiye Gazeteciler Cemiyeti ile birlikte ortak hareket edilerek yerel basın-yayın kuruluşlarının desteklenmesi için gerekli mercilere devamlı surette hatırlatmalar yapılmaktadır .
Teşviklerle güç kazanarak , gerek teknolojik gerekse yetişmiş ve yeterli eleman takviyesi ile kendini yenileme imkanına kavuşacak yerel basın kuruluşları yaygın basın yanında rekabet imkanına kavuşmuş olacaktır ki bu , hepimizin yararına olacaktır .
vuhuv.com.tr