İklim Tipleri
İklim Tipleri
Dünyada İklim ve Doğal Bitki Örtüsü
Dünyada Görülen İklim Tipleri
Bir yerde benzer sıcaklık , basınç , rüzgar , nemlilik ve yağış özelliklerinin uzun süre etkili olmasıyla iklim tipleri belirmektedir . İklimi oluşturan bu öğelerden birinin ya da ikisinin farklı olması , değişik iklim tiplerinin ortaya çıkmasına neden olur .
Dünyada görülen iklimler , sıcak kuşak iklimleri , ılıman kuşak iklimleri ve soğuk kuşak iklimleri olarak üöç ana bölümde toplanır .
Sıcak Kuşak İklimleri
Sıcak Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri
Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°Cnin üstündedir .
Sıcaklık farkları Ekvatordan uzaklaşdıkça artar .
Soğuk mevsim yoktur .
Yağış özellikleri farklılık gösterir .
Ekvatoral İklim
Ekvatoral İklimin Özellikleri
Yıllık sıcaklık ortalamasının 20°Cnin üstünde olduğu ekvatoral iklimde yıl boyunca yaz koşulları yaşanır .
Güneş ışınları , yıl boyunca dik ve dike yakın açılarla geldiğinden yıllık sıcaklık farkı azdır .
Yıl boyunca yükseltici hava hareketlerine bağlı olarak konveksiyonel yağış görülür .
Yıllık yağış miktarı 2000 mmnin üzerindedir . Her mevsimin yağışlı olduğu ekvatoral bölge akarsularının rejimleri düzenlidir ve yıl boyunca bol su taşır . Güneş ışınlarının dik geldiği Mart ve Eylül aylarında yağışlar artar . Bu nedenle ekinokslarda ( 21 Mart 23 Eylül ) akarsularda kabarma olur .
Konveksiyonel Yağış : Isınan havanın yükselerek soğuması ile oluşan yağışlardır .
UYARI : Ekvatoral iklimde yıllık sıcaklık farklarının az olması güneş ışınlarının yere değme açılarının az değişmesiyle , günlük sıcaklık farklarının az olması ise nem oranının yüksek olmasıyla ilgilidir .
Ekvatoral İklimin Doğal Bitki Örtüsü
Yıl boyunca sıcaklık ve nem koşulları elverişli olduğundan sürekli yeşil kalabilen yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan gür ormanlardır . Yağmur ormanları adı verilen bu ormanlardaki ağaçların boyu yağış miktarının fazla olması nedeniyle 40-60 m lere kadar çıkabilir . Ormanaltı floarası da çok zengindir .
Ormanaltı Florası : Orman örtüsü altında loş ortamda yetişen , çoğunlukla ot ve sarmaşık türlerinin oluşturduğu bitki topluluğudur .
Ekvatoral İklimin Görüldüğü Yerler
10° Kuzey ve Güney enlemleri arasında ,
Güney Amerikada Amazon Havzasında ,
Afrikada Kongo Havzasında ve Gine Körfezi kıyılarında ,
Asyada Endonezya Adalarında görülür .
Yazları Yağışlı Tropikal İklim ( Savan )
Yıllık sıcaklık ortalaması 20°Cnin üstündedir .
Yazlar sıcak ve yağışlı , kışlar sıcak ve kurak geçer
Güneş ışınlarının dik açıyla geldiği yaz aylarında konveksiyonel yağışlar görülür .
Kış aylarında subtropikal yüksek basıncın ( DYB ) etkisinde kaldığından kış kuraklığı belirgindir .
Yıllık yağış miktarı 1000 mm civarındadır .
UYARI : Savan ikliminde günlük sıcaklık farkları , nemlilik nedeniyle yazın az , kışın fazladır .
Yazları Yağışlı Tropikal İklimin ( Savan İklimi ) Doğal Bitki Örtüsü
Yaz yağışlarıyla yeşeren , uzun boylu , gür ot topluluklarıdır . Bunlara savan adı verilir . Savanlar arasında yer yer kurakçıl ağaçlar görülür . Akarsu boylarında ise galeri ormanları görülür .
Galeri Ormanları : Savanlardaki , küçük akarsu boylarında görülen , çoğunlukla 50-100 m genişliğinde , bir akarsu ağı biçiminde uzanan ve sürekli yeşil kalabilen nemli ormanlardır . Galeri ormanları olarak adlandırılmalarının nedeni , ağaçların , akarsuyun üstünü bir galeri şeklinde kapatmasıdır .
Yazları Yağışlı Tropikal İklimin ( Savan İklimi ) Görüldüğü Yerler
10° enlemleri ile dönenceler arasında ,
Orta Amerikada ,
Sahra Çölü ile Ekvatoral Afrika arasında ,
Güney Afrikada ,
Güney Amerikada ,
Kuzey Avustralyada ,
Madagaskarın batısında görülür .
Muson İklimi
Muson İkliminin Özellikleri
Kış sıcaklığı 10°C - 20°C arasında değişir . Yıllık sıcaklık ortalaması 20°C nin üstündedir .
Muson rüzgarlarının etkisiyle yazlar sıcak ve bol yağışlı geçer . Kışlar ise ılık ve kuraktır .
Çoğunlukla 2000 5000 mm arasında değişen yıllık yağış miktarı bazı yerlerde 10000 mmyi geçmektedir . Örneğin Hindistanın Çerapunçi kasabasında yıllık yağış miktarı 12000 mmyi bulmaktadır .
Yaz aylarında orografik yağışlar görülür .
Orografik Yağışlar : Nemli hava kütlelerinin bir dağ yamacına çarparak yükselmesi sonucunda oluşan yağışlardır .
Muson İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Yağışın fazla olduğu yerlerde , kış aylarında yapraklarını döken yayvan yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar görülür . Bu ormanlara muson ormanları denir .
Muson İkliminin Görüldüğü Yerler
Güney , Doğu ve Güneydoğu Asya kıyılarında ,
Madagaskarın doğusunda ,
Avustralyanın kuzeydoğusunda ,
Kuzey Amerikanın güneydoğu kıyılarında görülür .
Çöl İklimi
Çöl İkliminin Özellikleri
Günlük ve mevsimlik sıcaklık farklarının azla olması karakteristik özelliğidir .
Yağışlar yok denecek kadar azdır .
Sıcaklık farklarının fazla olması , kayaların fiziksel olarak parçalanıp ufalanmasına neden olur .
Kimyasal çözülme yetersiz olduğundan toprak oluşumu zordur .
Çöl İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kuraklığa uyum sağlamış olan kurakçıl otlar ve çalılardan oluşur . Kuraklığa en iyi uyum sağlamış bitkiler , gövdesinde çok miktarda su biriktirebilen kaktüslerdir . Üzerlerindeki küçük dikenler , bitkinin ısı kaybını azaltmaktadır . Ayrıca yer altı sularının yüzeye çıktığı yerlerde vahalar oluşmuştur .
Vaha : Çöllerde suyun bulunduğu , bitkilerin yetişebildiği , insanların yerleşip barındığı yerdir . Vahalar akarsu boylarında , kuyuların açıldığı yerlerde , büyük su kaynakları yanında gelişmiştir .
Çöl İkliminin Görüldüğü Yerler
Asya Kıtasında; Arabistan , Gobi , Taklamakan Çöllerinde ,
Kuzey Amerikada; Kaliforniya , Nevada , Kolorado , Meksika Çöllerinde ,
Afrikada; Büyük sahra , Kalahari , Namibya Çöllerinde ,
Avustralyada; Büyük Kum Çölünde ,
Güney Amerikada; Atakama Çölünde görülür .
UYARI : Çöllerin en büyük bölümü Kuzey yarım Kürededir . Bu durum , karaların Kuzey Yarım Kürede Güney Yarım Küreden daha fazla olmasının sonucudur .
Ilıman Kuşak İklimleri
Ilıman Kuşak İklimlerinin Ortak Özellikleri
Yıllık sıcaklık ortalamaları 20°Cnin altındadır .
Sıcaklık farkları belirgindir .
4 mevsim yaşanır .
Akdeniz İklimi
Akdeniz İkliminin Özellikleri
Yazları sıcak ve kurak geçer .
Yıllık ortalama sıcaklık 18°C - 20°C arasında değişir .
Yazın genişleyen subtropikal antisiklon ( DYB ) , Akdeniz iklim bölgesinde yaz kuraklığını belirginleştirir .
Kışlar ılık ve yağışlıdır . Çünkü kış aylarında gezici alçak basınçlar cephesel yağışlara neden olur .
Yıllık ortalama yağış miktarı 600-1000 mm arasında değişir ve yağış rejimi düzensizdir .
Kar yağışı ve don olayı ender görülür .
Don Olayı : Havanın açık ve durgun olduğu kış gecelerinde aşırı ısınma nedeniyle toprak donar . Don olayı tarımsal üretime büyük ölçüde zarar verir . Karasal bölgelerde don olayı sık görülür .
Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kısa , bodur ağaç ve çalılardır . Bu bitki örtüsüne maki adı verilir . Yaz kuraklığına uyum sağladığından yaprakları genellikle sert , tüylü , ince ve uzundur .
Zeytin , defne , keçiboynuzu , mersin , lavanta , kekik ve zakkum maki bitki topluluğu içinde yer alır .
Akdeniz İkliminin Görüldüğü Yerler
Akdeniz çevresindeki ülkelerde ,
Güney Portekiz kıyılarında ,
Afrikada Kap Bölgesinde ,
Güneybatı Avustralya kıyılarında ,
Orta Şilide ,
Kuzey Amerikada Kaliforniya yöresinde ,
Güney Afrika Cumhuriyetinin Güney kıyılarında görülür .
UYARI : Akdeniz iklimi genellikle 30°-40° enlemleri arasında görülür .
Ilıman Kuşak Okyanus İklimi
Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Özellikleri
Orta Kuşak kıtalarının batı kıyılarında , batı rüzgarlarının ve sıcak su akıntılarının etkisiyle gelişen bir iklim tipidir .
Yıllık ortalama sıcaklık 20°Cnin altındadır .
Sıcaklık farkları belirgin değildir .
Yazlar serin ve yağışlı , kışlar ılık ve yağışlı geçer .
Her mevsim yağışlıdır . Sonbahar ve kış yağışları daha belirgindir .
Kar yağışı ve don olayı ender görülür .
Kış aylarında cephesel , yaz aylarında hem cephesel hem de yükselim yağışları görülür .
UYARI : Okyanus ikliminin belirmesinde temel etken batı rüzgarları ve sıcak su akıntılarıdır .
Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Yayvan ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan karma ormanlardır .
Yer yer çayırlar görülür .
Ilıman Kuşak Okyanus İkliminin Görüldüğü Yerler
Kuzey Amerikanın batı ve güneydoğu kıyılarında ,
Güney Amerikanın güneybatı kıyılarında ,
Batı Avrupanın Atlas Okyanusu kıyılarında ,
Yeni Zellandada ,
Afrikanın güneyinde ,
Avustralyanın doğusunda ,
Tasmanyada görülür .
Ilıman Kuşak Karasal İklim
Ilıman Kuşak Karasal İklimin Özellikleri
Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer .
Günlük ve mevsimlik sıcaklık farkları belirgindir .
En yağışlı mevsim ilkbahardır .
Don olayı sık görülür .
Sıcak çöllerin kenarlarında görülen karasal iklimde yaz mevsimi kısa sürer .
UYARI : Ilıman karasal iklimde kış aylarındaki yağış azlığı , termik yüksek basıncın etkili olmasına bağlıdır . Yazın görülen yağışlar ise konveksiyoneldir .
Ilıman Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü
İlkbahar yağışlarıyla yeşeren , yaz kuraklığı ile sararan kısa boylu otlardır . Bunlara step ya da bozkır denir . Steplere Kuzey Amerikada preri , Güney Amerikada pampa adı verilir . Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlar görülür .
Ilıman Kuşak Karasal İkliminin Görüldüğü Yerler
Kuzey ve Güney Amerikanın iç kısımlarında ,
Anadolunun iç kısımlarında ,
Irakta ,
İranda ,
Türkistanda ,
Afrikanın iç kısımlarında ,
Avustralyanın iç kısımlarında görülür .
Soğuk Kuşak İklimleri
60° - 90° enlemleri arasında görülür .
Sıcaklık yıl boyunca düşüktür .
İklimin elverişsiz olması tarımı sınırlandırmaktadır .
Soğuk Kuşak Karasal İklim
Soğuk Kuşak Karasal İklimin Özellikleri
Bu iklim iki alt bölüme ayrılır .
Yazı ve Kışı Soğuk Karasal İklim
Yıllık sıcaklık farkları belirgindir .
Yazlar soğuk , yer yer serin ve kısa , kışlar ise çok soğuk , uzun ve karlı geçer . Kar uzun süre toprakta kalır .
En yağışlı mevsim yazdır ve konveksiyonel yağış görülür .
Sıcaklık ortalamalarının Ekvatora doğru gidildikçe artmasına bağlı olarak bu iklim tipi değişir ve yazları sıcak karasal iklime geçilir .
Yazları Sıcak Karasal İklim
Kış sıcakları -10°Cnin altına inmez .
Yaz sıcaklıkları 20°C nin üstüne çıkar .
Yağış miktarı fazladır . İlkbahar ve yaz yağışları daha belirgindir .
Soğuk Kuşak Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü
İğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlardır . Bu bitki örtüsüne tayga adı verilir .
Yer yer çayırlar görülür .
Soğuk Kuşak Karasal İklimin Görüldüğü Yerler
Soğuk kuşağın yazları sıcak karasal iklimi ,
ABDnin kuzeydoğusunda ,
Kanadada ,
Kuzey Çinde ,
Mançuryada ,
Rusyada ,
Orta Sibiryada görülür .
Soğuk kuşağın yazları da soğuk karasal iklimi ,
Asya , Avrupa ve Amerika kıtalarının kuzeyinde , tundra ikliminin altında bir kuşak halinde görülür .
Tundra İklimi
Tundra İkliminin Özellikleri
Yazlar çok kısa ve serin geçer . Yaz sıcaklığı 10°Cnin üstüne çıkmaz .
Yıllık yağış miktarı 250 mm civarındadır .
Kışlar çok soğuk ve uzun geçer .
Toprak kış aylarında donmuş haldedir .
Yaz aylarında toprağın üst kısımlarında çözülmeler görülür ve bataklıklar oluşur .
Tundra İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Düşük sıcaklığa ve kuraklığa uyum sağlamış olan kısa boylu çalılar , otlar ve yosunlardır .
Bu bitki örtüsüne tundra adı verilir .
Tundra İkliminin Görüldüğü Yerler
60°-70° enlemleri arasında ,
Asyada ,
Avrupada ,
Kanadanın kuzey kısımlarında ,
Güney Amerikanın güney kısımlarında görülür .
Kutup İklimi
Kutup İkliminin Özellikleri
Sıcaklık yıl boyunca 0°Cnin altındadır .
Sıcaklığın düşük olması buharlaşmayı engellediği için yağış az ve kar biçimindedir .
Sürekli donmuş halde olan toprak kar ve buz ile kaplıdır .
Kutup İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Toprak , sürekli kar ve buz örtüsü ile kaplı olduğu için bitki örtüsünden söz edilemez .
Kutup İkliminin Görüldüğü Yerler
Kutuplar çevresinde ,
Grönlandda ,
Antartikada görülür .
Türkiyede İklim ve Doğal Bitki Örtüsü
Türkiyede Görülen İklim Tipleri
Türkiye , matematik ve özel konumu nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin görüldüğü bir ülkedir . Türkiyede , çevresindeki denizlerin , kara kütlelerinin , basınç merkezlerinin , enlemin ve yeryüzü şekillerinin etkisiyle 3 ana iklim tipi belirmiştir . Ana iklim tipleri arasında her iki iklim tipinin de özelliğini taşıyan geçiş iklimleri görülür .
Karadeniz İklimi
Karadeniz İkliminin Özellikleri
Karadeniz Bölgesinin kıyı kesimlerinde görülür .
Her mevsim yağışlıdır . En çok yağış sonbahar ile kış aylarında düşer .
Türkiyede görülen iklimler içinde yıllık yağış miktarı en fazla olandır .
Yazlar serin ve yağışlı , kışlar ılık ve yağışlı geçer .
Yıllık sıcaklık farkı azdır .
Bulutluluk oranı yüksek , güneşli gün sayısı azdır .
Karadeniz iklimi yer şekillerinin farklılığı nedeniyle 3 alt tipe ayrılmıştır .
UYARI : Karadeniz iklimi sıcaklık ve nem koşulları bakımından okyanusal iklime benzer . Bu iklim tipinde yağış miktarı dağların konumuna ve yükseltilerine bağlı olarak farklılık gösterir .
Doğu Karadeniz Tipi
Dağların kıyıdan hemen sonra yükselmesi , uzanış yönleri ve bunların yağış getiren rüzgarlara dönük olması gibi etkenlerden dolayı Türkiyenin ve bölgenin en yağışlı bölümüdür .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C
Yıllık yağış miktarı 1500-2500 mm
Orta Karadeniz Tipi
Bu bölümde dağlar kıyıdan uzaklaştığı ve yükseltileri azaldığı için yıllık yağış miktarı azalmıştır .
Yıllık sıcaklık farkları azdır .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 14°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 7°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 23°C
Yıllık yağış miktarı : 700 900 mm
Batı Karadeniz Tipi
Yaz ve kış sıcaklıkları Orta ve Doğu Karadeniz tipine göre biraz daha düşüktür .
Yıllık yağış miktarı , Orta Karadenizdekinden daha azdır .
Kar yağışı ile don olayı Doğu ve Orta Karadenize göre daha sık görülür .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 13°C - 14°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 21°C
Yıllık yağış miktarı : 1000-1500 mm
Karadeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Sıcaklık ve yağış koşulları gür ormanların ve ormanaltı florasının gelişmesini sağlamıştır . Ancak Orta Karadeniz Bölümünde yıllık yağış miktarının azalmasına bağlı olarak orman örtüsü zayıflar .
Karadeniz Bölgesi Bitki Katları
Geniş yapraklı ağaçlardan oluşan orman
Geniş ve iğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
İğne yapraklı ağaçlardan oluşan orman
Alpin çayırlar
Akdeniz İklimi
Akdeniz İkliminin Özellikleri
Yazları sıcak ve kurak , kışlar ılık ve yağışlı geçer .
Kar yağışı ve don olayı ender görülür .
En yağışlı mevsim kış , en kurak mevsim yazdır .
Yaz kuraklığı belirgindir .
Akdeniz iklimi sıcaklık ortalamaları farklı olduğu için 2 tipe ayrılır .
UYARI : Akdeniz ikliminin etki alanı Akdeniz Bölgesinde Toros Dağlarının varlığı nedeniyle dar , Ege Bölgesinde ise dağların kıyıya dik uzanması nedeniyle geniştir .
Asıl Akdeniz Tipi
Akdeniz ve Ege kıyılarında görülür .
Dağların kıyıdan hemen sonra yükseldiği yerlerde yağış miktarı artar .
Kış sıcaklığının en yüksek olduğu yerler Akdeniz kıyılarıdır .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 18°C - 19°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 8°C - 9°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 28°C - 30°C
Yıllık yağış miktarı : 750 1000 mm
Bozulmuş Akdeniz Tipi ( Marmara Tipi )
Gelibolu Yarımadası ile Güney Marmara kıyılarında daha yaygın olan bu iklim tipi , Trakyanın büyük bir bölümünde de görülür .
Akdeniz iklimi ile Karadeniz iklimi arasında geçiş özelliği gösterir .
Enlem farkı nedeniyle sıcaklık ortalamaları Asıl Akdeniz tipine göre düşüktür .
Kar yağışı ve don olayı Asıl Akdeniz tipine göre daha sık görülür .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C - 15°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 5°C - 6°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 24°C
Yıllık yağış miktarı : 600 800 mm
UYARI : Akdeniz İkliminin Marmara tipinde sıcaklıkların daha düşük olması , enlem farkı ve kuzeyden gelen rüzgarların etkisiyle açıklanır , Karadeniz ikliminin etkisiyle yaz yağışlarında artış görülür .
Akdeniz İkliminin Doğal Bitki Örtüsü
Kısa , bodur ağaç ve çalılardan oluşan makilerdir . Maki bütün yıl boyunca yeşil kalır .
Makilerin yükselti sınırı enlemin etkisine bağlı olarak değişir .
Akdenizde 700 800 m
Egede 400 500 m
Güney Marmarada ise 250 300 mdir .
Karasal İklim
Karasal İklimin Özellikleri
Kuzey Anadolu ve Toros Dağları denizel etkilerin iç bölgelere girmesini zorlaştırdığı için iç kesimlerde iklim karasallaşmıştır .
Yıllık yağış miktarı az , sıcaklık farkları belirgindir .
Karasal iklim , enlem ve yükselti farkı nedeniyle 3 tipe ayrılır:
UYARI : Karasal iklimde yaz kuraklığının görülmesi , Akdeniz yağış rejiminin etkili olduğunu gösterir .
İç Anadolu Tipi
İç Anadolu , İç Batı Anadolu , Göller Yöresi ve Ergene Havzasında görülür .
Yazlar sıcak ve kurak , kışlar soğuk ve kar yağışlı geçer .
En yağışlı mevsim ilkbahardır .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 10°C - 12°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 2°C - 4°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması : 25°C
Yıllık yağış miktarı : 250 500 mm
Güneydoğu Anadolu Tipi
Türkiyenin en sıcak iklim bölgesidir .
Yazlar çok sıcak , kurak ve uzun , kışlar ılık , yer yer soğuk ve kısa geçer .
Yaz kuraklığının en belirgin olduğu bölgedir .
Bölgenin batısında kış yağışları , doğusunda ilkbahar yağışları belirgindir .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 15°C 19°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : 1°C - 2°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :30°C den yüksek
Yıllık yağış miktarı : 400 700 mm
Doğu Anadolu Tipi ( Yazın Yağışlı Tip )
Bölgenin yüksek bölümlerinde karasal iklim özellikleri daha belirgindir .
Kışlar çok soğuk , karlı ve uzun , yazlar serin , yağışlı ve kısa geçer .
En yağışlı mevsimler , yaz ve ilkbahardır .
Kar yağışı ve don olayı çok sık görülür .
Yükseltinin etkisiyle kar yağışı diğer bölgelere göre erken başlar .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 3°C - 6°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -12°Cden düşük
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :21°C - 22°C
Yıllık yağış miktarı : 400 600 mm
Doğu Anadolu Tipi ( Yazları Kurak Tip )
Bölgenin Çukurda kalan alanlarında ( Yukarı Fırat , Orta ve Yukarı Murat Bölümleri ) kış sıcaklığı biraz daha yüksektir . Ancak İç Anadolu ve Güneydoğu Anadolu tipine göre kışlar sert geçer .
İlkbahar yağışları belirgindir .
Yazlar daha sıcak ve kurak geçer .
Bu iklim tipi yükseltisi düşük çöküntü ovalarında ve akarsularca derin yarılmış vadi tabanlarında görülür .
Yıllık sıcaklık ortalaması : 12°C 12°C
Ocak ayı sıcaklık ortalaması : -8°C
Temmuz ayı sıcaklık ortalaması :25°C den yüksek
Yıllık yağış miktarı : 300 500 mm
Karasal İklimin Doğal Bitki Örtüsü
İlkbahar yağışlarıyla yeşeren , yaz kuraklığı ile fazla boy atmadan sararan ve step ( bozkır ) adı verilen bitki örtüsü geniş yer kaplar . Step alanlarının bir bölümü antropojendir .
Yüksek yerlerde yer yer iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar bulunur . Dağ doruklarına yakın yerlerde düşük sıcaklık nedeniyle dağ çayırları yer alır .
Antropojen Step ( Bozkır ) : Ağaçların tahrip edildiği alanlarda gelişen steplere antropojen step ( bozkır ) adı verilir .
İklimin İnsan ve Çevre Üzerindeki Etkileri
İnsanların yaşantısını , ekonomik etkinliklerini belirleyen en önemli etken iklimdir .
İklimin Doğal Bitki Örtüsüne Etkisi
Bir bölgede ormanın bulunması , alt ve üst sınırının belirlenmesi doğrudan iklimin kontrolü altındadır . Ormanın yataydaki ( enleme bağlı ) ve dikeydeki ( yükseltiye bağlı ) üst sınırını sıcaklık belirler . Yağış ise orman örtüsünün alt sınırını belirleyen önemli bir iklim elemanıdır . Ayrıca yağış miktarı ormanın yoğunluğu üzerinde etkindir . Bir yerde bitki örtüsündeki çeşitlilik de iklim elemanlarına bağlıdır .
İklimin Tarım Koşullarına Etkisi
Bir bölgenin sıcaklık ve nem koşulları tarım ürünlerini , sulamaya duyulan gereksinimi etkilemektedir . Yaz kuraklığının belirgin olduğu bir yerde sulamaya duyulan gereksinim fazladır . Buna kuraklık sınırı denir .
Tarımsal etkinlikleri sınırlandıran diğer bir etken de düşük sıcaklıktır .
Sıcaklık kutuplara doğru ve yükseklere çıkıldıkça düşer . Belli bir yerden sonra tarımsal etkinlik sona erer . Ancak , bazı ürünler düşük sıcaklığa daha dayanıklı olduğundan tarım alanları kutuplara daha yakındır .
UYARI : Tarımın yükselti sınırı , tropikal kuşakta 4000 m , Türkiyede 2000 m civarındadır .
İklimin Toprak Oluşumuna Etkisi
Bir bölgedeki toprağın türü , oluşum süresi ve derinliği iklimle yakından ilişkilidir . Değişik iklim bölgelerindeki topraklar birbirinden farklıdır . Örneğin nemli bir bölgede yağışlar ve yüzey suları ile toprağın içindeki kireç ve mineraller yıkanır . Çöllerde ise yağış azlığı nedeniyle topraktaki yıkanma minimum düzeydedir .
İklimin Kara ve Deniz Sularına Etkisi
İklimin , karalardaki suların oluşumu ve özellikleri üzerinde önemli etkisi vardır . Akarsular , göller , yer altı suları ve kaynaklardan oluşan kara sularının fiziksel ve kimyasal özellikleri ile su potansiyelleri iklimle yakından ilişkilidir . İklim , akıntılar , denizlerin su sıcaklığı ve tuzluluk oranı üzerinde de etkilidir .
İklimin Yer şekillerine Etkisi
Bir bölgede etkili olan dış güçler ( akarsular , buzullar , rüzgarlar ) bölgenin iklim koşullarına bağlı olarak değişir .
Örneğin Türkiyede akarsuların oluşturduğu yer şekilleri yaygınken , İsveç , Norveç gibi soğuk enlemlerdeki ülkelerde buzul şekilleri yaygın olarak görülmektedir .
İklimin Nüfus ve Yerleşmeler Üzerine Etkisi
Yeryüzünde nüfusun dağılışı büyük ölçüde iklimin kontrolü altındadır . Nüfusun yatay dağılışı incelendiğinde , nüfusun yoğun olduğu ülkelerin Orta Kuşakta toplandığı görülür . Buna karşın sıcak ve kurak çöller ile kutuplarda nüfus yok denecek kadar azdır . Yerleşmelerin dikey dağılışı ise yükseltiye ve denize olan uzaklığa bağlıdır . Ayrıca nüfusa bağlı olarak yerleşmelerin yoğunluğu ve büyüklüğü de iklimle ilişkilidir .
İklimin Konut Tiplerine Etkisi
Bir yerin iklim koşulları ile konut tipleri ve yapı malzemesi arasında yakın bir ilişki vardır . Örneğin kar yağışının etkin olduğu yerlerde evler dik çatı yapılırken , sıcak ve kurak iklim koşullarının etkin olduğu yerlerde kalın duvarlı , küçük pencereli ve düz çatılı yapılır . Kent yerleşmelerinde ise yapılaşma , iklim koşullarından bağımsızdır .
İklimin Turizme Etkisi
Yıl boyunca sıcaklık koşullarının uygun olduğu kıyı bölgeleri deniz turizminin geliştiği yerlerdir . Örneğin Akdenize kıyısı olan ülkelerde deniz turizmi çok gelişmiştir .
Ayrıca yüksek dağlarda ve yüksek enlemlerdeki kar yağışına bağlı olarak yapılan kış turizmi de iklimin kontrolü altında gelişmiştir .
UYARI : İklim özellikleri benzer bölgelerde;
doğal bitki örtüsü ,
tarımsal etkinlikler ,
akarsu rejimleri ,
konut tipleri ve yapı malzemesi ,
turizm etkinlikleri ,
insanların gereksinimleri ( giyim beslenme ) benzer özellikler gösterir .
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.
vuhuv.com.tr