Anestezi Nedir
ANESTEZİ NEDİR?
İlk kez Yunanlılar tarafından kullanılan , 'anestezi' terimi; duyarsızlık , hissizlik duyuların geçici olarak kalkması anlamına gelmektedir . Alman tıbbında ve Türkiye'de bazı insanlar arasında Genel Anestezi deyimi yerine "Narkoz" da denilmektedir . Narkoz , anestezi ile eş anlamlı gibi görülüyor olsa da , tam bilinç kaybı olmadan , duyarlılığın ileri derecede ortadan kalkmasıyla oluşan belirgin uyuşma halidir . Yaradılışından itibaren insanoğlu ağrı ile savaşmış ve bunun geçirilmesi için çeşitli yollara başvurmuştur . Ancak cerrahi girişimlerdeki ağrının önlenebilmesi için geliştirilen uygulamaların tarihi çok eskilere dayanmamaktadır . Anesteziden evvelki devrede cerrahi girişim ancak hastanın büyük ızdırabına , hatta ölümü pahasına yapılıyordu . 1800 yılında İngiliz kimyager Humphry Davy dişinin ağrısını nitrözoksit koklamak suretiyle geçirdiğini bildirirken 1842'de Dr . Cnrwford W . Long hastalarını ameliyat ederken ağrı duymamaları için eter koklatmayı denemiştir . 1946'da ise Boston'da Massachussetts General Hospital'de inhalasyon yolu ile uygulanan anestezi altında ilk ameliyat gerçekleştirilmiştir . Türkiye'de ise 1850 li yıllardan itibaren gelişimi başlayan anestezi uygulamaları , 1950 li yıllardan sonra tıpta uzmanlık dalı haline getirilmiş ve bu uygulamanın yalnızca bu işle ilgili uzman hekimler tarafından yapılması yasal olarak düzenlenmiştir . Ülkemizde uzmanlık dalındaki bu eğitim , tıp doktorluğundan sonra tıp fakülteleriyle , bakanlık eğitini hastanelerinde 4 yıllık eğitim alarak ilgiliye uzmanlık belgesi verilerek sağlanmaktadır . Anestezinin gelişmesi ile hasta cerrahi girişimin bütün zararlı etkilerinden korunduğu gibi , cerrah da uzun ve ayrıntılı ameliyatlar yapma imkanına kavuşmuştur .
ANESTEZİ TÜRLERİ HANGİLERİDİR?
Vücudumuz beyin ve omuriliğimizle bağlantılı milyonlarca sinir hücrelerinden ve ağlarından oluşmuş mükemmel bir iletişim şebekesine sahiptir . Bu şebeke sayesinde ağrılı uyaranlar beyne iletilir , acı duyulur . Acı ileten sinir yollan üzerinde iletimin değişik seviyelerde engellenmesi anestezi oluşturmaktadır . İletimin engellendiği seviyelere göre üç türlü anesteziden bahsedilir . Bunlar genel , lokal ve bölgesel ( spinal epidural ) anestezi şeklinde adlandırılır .
GENEL ANESTEZİ ( Tam Narkoz ) NEDİR?
Genel anestezi bilincin ilaçlar yardımı ile ortadan kaldırıldığı ve tüm vücudun anestetik maddelerin etkisinde olduğu anestezi yöntemidir . Genel anestezide başlangıç olarak damardan verilen bir ilaç yardımı ile bilinç kaybolur . Daha sonra hastanın ağzından nefes borusuna bir tüp yerleştirilir . Bu tüp sayesinde anestezi makinesinden oksijen ve diğer anestezi yapıcı gazlar akciğerlerden kan dolaşımına geçerek anestezi dimilininim devamını sağlar . Ayrıca hastaya damardan ağrı kesici ilaçlar verilerek hastanın ağrı duyması engellenir . Ameliyat sonunda makineden anestezik gazların verilmesi sonlandırılır , hastanın bilinci ve solunumu geri dönünce nefes borusundaki tüp çıkarılır . Bu tip anestezi yöntemi geniş alanları kapsayan ameliyatlar , beyin ameliyatları , karın ameliyatları , kalp ameliyatları gibi işlemlerde uygulanır . Operasyon sırasında anestezi derinliği yeterli ise hasta hiç bir şey hatırlamayacaktır . Sezaryen gibi bazı ameliyatlarda bebek sağlığı açısından , yüzeysel anestezinin gerekli Olduğu uygulamalarda bazen hasta uyanık olduğunu ve kötü rüyalar gördüğünü ifade edebilir . Bu durum sonradan hatırlanmayabilir . Var olan bu hal hastada kalıcı bir zararla sonuçlanmaz .
BÖLGESEL ( SPİNAL VE EPİDURAL ) ANESTEZİ NEDİR?
Spinal ve epidural anestezi son yıllarda oldukça yaygınlık kazanan iki anestezi yöntemidir . Bu yöntemlerden genel cerrahinin bazı ameliyatları , kadın-doğum cerrahisi ve ortopedik cerrahide sıkça yaralanılır . Ayrıca epidural anestezi sayesinde ameliyat sonrası ağrı kontrolü sağlanır . Spinal ve epidural anestezi bel bölgesinde omurilik sinirlerinin geçtiği kanala anestezik maddeler verilerek yapılır . Anestezi , iğne yapılan seviyenin iki üç omur üzerinden başlayarak ayak parmaklarına kadar yayılır . Bu tür anestezi ağrısız doğum , sezeryan gibi kadın-doğum ameliyatlarında , fıtık , apandisit gibi genel cerrahi ameliyatlarında ve bacaklardaki ortopedi ameliyatlarında tercih edilir . Bu tür anestezi yönteminde bilinç kaybı olmaz . Hastanın şuuru açıktır , ancak anestezi yapılan bölgede ağrı olmaz . Epidural anestezide omurilik kanalından küçük bir kateter yerleştirilerek bu bölgede bırakılır . Ameliyat sonrasında bir iki gün bu kateter ile ağrı kesici maddeler verilerek ameliyat sonrası ağrılar önlenebilir . Ayrıca bu yöntem genel anestezide kullanılan ilaçların risk yarattığı kalp rahatsızlığı olanlarda eğer cerrahi yapılacak bölge uygunsa tercih edilebilir .
LOKAL ANESTEZİ NEDİR?
Lokal anestezi özellikle küçük alanlarda yapılan cerrahi girişimlerde tercih edilir . Burada sadece girişim yapılacak bölge uyuşturulur , hastanın bilinci yerindedir . Lokal anestetik madde bir enjektör yardımı ile cerrahi yapılacak alanın çevresine enjekte edilir ve buradaki sinir alanları uyuşturulur . Buna infiltrasyon anestezisi de denir . 3-5 dakika beklendikten sonra cerrahi girişim yapılabilir . Bu yöntem abse boşaltılması , küçük cilt kesilerinin dikiş ile kapatılması gibi durumlarda tercih edilir . Kullanılan anestezik maddenin özelliklerine göre belirli bir süre sonra anestezinin etkisi geçer . Lokal anestezik maddelerin sprey şeklinde yada krem şeklinde olan formları da vardır . Burada vücuda bir enjektör ile veya başka bir şekilde girilmeksizin gerekli bölge yüzeyden uyuşturulur . Buna 'topikal ' anestezi de denir . Bunlar anestezi yapılacak bölgeye birkaç dakika öncesinde uygulandıklarında iğne acısının duyulmasını da engellerler . Kateter takılmasından önce , kan alınmasından önce de kullanılabilirler . Sprey şeklindeki lokal anestezik maddelerden ayrıca endoskopi ya da bronkoskopi sırasında boğazın uyuşması için de yararlanılır .
SEDASYON NEDİR?
ANESTEZİ YÖNTEMİ NASIL SEÇİLİR?
ANESTEZİ RİSKİ
Tüm anestezi ve cerrahi girişimlerin bazı riskler içerdiği kabul edilir . Bu risklerin boyutu cerrahinin tipine , hastanın sağlık durumuna , anestezi ve ameliyathanelerin teknik donanımına bağlı olarak değişir . Hasta ne kadar sağlıklı ise cerrahi yaşamsal organları ne kadar az etkiliyorsa anestezi ve cerrahi riski o kadar azdır . Güvenli anestezi uygulayabilmenin ilk şartı her hasta için kendisine uygun bir anestezi planı yapmaktır . Bu planın yapılabilmesi için önce hastanın tıbbı durumu anestezi uzmanı tarafından ortaya koyulmalıdır . Bu amaçla anestezi poliklinikleri açılmıştır . Ameliyat kararı verilen hasta , mümkünse hastaneye yatmadan veya yattığı anda bu muayeneden geçer . Muayene şurasında anestezi uzmanı tarafından hastanın özellikle yaşamsal işlevleri kontrol edilir kendisine tıbbı geçmişi île ilgili sorular sorulur , gerekirse bazı laboratuar incelemeleri yaptırılır , şikayetleri ve eski hastalıkları göz önüne alınarak solunum hastalıkları , kalp hastalıkları vb . tıp dalları ile konsültasyonlar yapılır , kullandığı ilaçlar , alışkanlıkları ( sigara , alkol , uyuşturucu ) ve alerjik olabileceği maddeler belirlenir ve böylece bu polikliniklerde hastanın tıbbi durumları ve özellikleri ortaya koyulur . Bu işlemden sonra anestezi uzmanı ameliyatı yapacak cerrah ile konuşur , ameliyata ait özellikleri de tespit edip hasta için en uygun ve en güvenli anestezi yöntemini belirler ve ameliyatın tüm safhaları ile ilgili planını yapar . Genelde bu safhada ameliyat ve anesteziye bağlı risk de belirlenmiş olur .
Ulusal ve uluslar arası kuruluşlar anestezi güvenliğini ve konforunu arttırmak , riskini en aza indirmek amacı ile kurallar geliştirmiştir . Bu kurallardan bazıları ameliyathanelerin teknik donanımları ile ilgilidir . İleri teknoloji ürünü anestezi cihazları ile donatılmış , kuralların deneyimli uzmanlar tarafından uygulanıp takip edildiği ameliyathanelerde anestezi ve ameliyat riski en aza indirilmiş kabul edilir .
Bir hastanın anestezi alıp alamayacağı sorusu ile sık karşılaşılmaktadır . Bunun belirlenmesinde kesin kurallar yoktur . Hayati bir cerrahi girişim söz konusu ise sorun hastanın anestezi alıp alamayacağı değil , anestezinin en iyi şekilde nasıl ve ne türde uygulanacağı konusudur .
Risk belirlenirken hastanın özellikleri dışında; gerek anestezi gerekse cerrahi ekibin deneyimi , araç-gereç-ilaç olanakları , cerrahi girişimin aciliyeti ve niteliği birlikte rol almaktadır . Ve bu risk anestezi uzmanınca belirlenmelidir . Diğer tıp bilimleri ( dahiliye , nöroloji , çocuk v . s . ) ise hastanın dahili bir sorununun varlığını , varsa tedavisi konusunda anesteziye yol gösterici yardımı olması açısından önemlidir .
Gelişen ilaç sanayi ve teknolojik yenilikler sayesinde son 25 yıl içinde sadece anesteziye atfedilebilecek ölüm olayları dramatik bir şekilde düşmüş olup , günümüzde
AMELİYATIM SIRASINDA ANESTEZİSTİM NE YAPAR?
Anestezistiniz ameliyat süresince genel sağlık durumunuzdan konforunuza kişisel olarak sorumlu kişidir . Ameliyathane içerisinde anestezist temel olarak cerrahi müdahale boyunca seçmiş olduğu anestezi yöntemi için gerekli olan anestetik ilaçların miktarım ayarlayıp size en uygun miktarda verilmesini sağlar . Kalp hızınız , kalp ritminiz , solunum sayınız , kanınızdaki oksijen miktarı , kan basıncınız , vücut ısınız gibi birçok temel hayati fonksiyonlarınızın aralıksız ve sıkı takibi ve bu fonksiyonlarda meydana gelebilecek istenmeyen değişikliklerin hızla normale döndürülmesinden anestezisiniz sorumludur . Anestezistiniz aynı zamanda vücudunuzun sıvı ihtiyacı , sıvı dengeniz ve eğer gerekiyorsa kan ve kan ürünlerinin eksikliklerinin belirlenip tamamlanmasından da sorumludur . Sıklıkla cerrahi müdahale gereken hastaların , şeker , astım , yüksek tansiyon , kalp-böbrek-karaciğer yetmezliği- . vb . başka tıbbi sorunları da olmaktadır . Anestezistiniz cerrahi müdahaleniz boyunca bu eşlik eden hastalıkların tedavisi ve kontrolüyle birebir ilgilenir doğabilecek sorunlara karşı önlemlerini alır , buna rağmen bir sorunla karşılaşıldığında soruna yönelik gerekli tedaviyi hızla uygular . Anestezi uzmanları ilaçlar , insan vücudunun işleyişi yani fizyolojisi , bir çok dahili hastalıklar , cerrahi travma ve cerrahi stres gibi konuların yanı sıra acil hastanın derlenmesi ( resusitasyonu ) . yoğun bakım ve ağrı tedavisi konulanda eğitim görmüş olduklarından sadece cerrahi müdahaleye bağımlı gelişebilecek tıbbi problemlerinizin değil aynı zamanda süregelen ( kronik ) durumunuzun da ameliyat öncesi-ameliyat sırası ve ameliyat sonrasında tedavi ve idaresini üstlenirler .
ANESTEZÎSTLERİN AMELİYATHANE DIŞINDA ÇALIŞMA ALANLARI
Anestezistler ameliyathane dışında Reanimasyon ( Yeniden Canlandırma ) adı verilen yoğun bakım ünitelerinde , ağrı tedavi ünitesinde ve akupunktur ünitesinde çalışır . Reanimasyon Ünitesinde , her türlü zehirlenmeler ( mantar , ilaç , kimyasal madde , zehirli gazlar ) , intihar girişiminde bulunan hastalar , trafik kazaları , travmalar , solunum sisteminin de etkilendiği sinir-kas hastalıkları , enfeksiyon kaynaklı solunum hastalıkları anestezistler tarafından tedavi edilmektedir . Başta kanser ağrısı olmak üzere çeşitli ağrı tedavilerinde , ağrısız doğumda anestezistler görev alırlar . Anestezistler ayrıca hastanın ameliyat sonrası ağrısının ortadan kaldırılmasında da görev alırlar .
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.
vuhuv.com.tr