Anakart Çeşitleri
ANAKART NEDİR ? ÇEŞİTLERİ
Bilgisayar içinde gezinen verilerin eninde sonunda yollarının geçtiği ve tüm bağlantılarının yapıldığı , üzerine kartların ( Ekran kartı , Ses kartı , TV kartı , Radyo kartı , Faks Modem kartı vb . ) işlemcinin ve belleğin takıldığı karttır .
Son yıllarda işlemcilerin hızlanmasından sonra anakartların önemi daha da arttı . Özellikle üzerlerinde bulundurdukları chipset 'ler büyük önem taşıyor . Önemi , anakartların çoğu zaman markası yada modeli yerine üzerlerindeki chipset ' in adı ile anılmalarından da anlaşılıyor .
Anakartlar özellikle pentium işlemciler çıktıktan sonra çok büyük değişikliklere uğradılar . Anakart üzerine takılan kartların , hem anakart ile haberleşmeleri hem de fiziksel boyutları açısından oturtulmaya çalışan standartlarda ISA ve PCI tüm anakartların vazgeçilmez parçalarıdır . 16 bitin yeterli olduğu kartların ( Ses kartı , Modem . . . ) kullanıldığı ISA standardını ve 32 bit teknolojisinin ( Ekran kartı , . . . ) kullanıldığı daha hızlı olan PCI standardını kabul gördüğü anakartların üzerlerindeki slotlardan hemen görülebilmektedir . Yeni anakartların üzerinde ise yepyeni bir slot ( AGP yeni gelişmiş grafik portu ) yer almaktadır .
Eskiden giriş /çıkış kartı olarak adlandırılan ve seri potlardan sabit diske kadar tüm veri giriş ve çıkışlarını kontrolünü yapan kartlarda artık standart olarak anakart üzerine entegre edilmiş olarak kullanıma sunuluyor . Dolayısıyla seri port çıkışları , yazıcı , sabit disk , disket sürücü gibi bağlantı noktaları da anakart üzerinde bulunuyor . Sabit disk ve CD sürücülerin kullandığı IDE arabirimi her anakart üzerinde standart olarak iki tane bulunuyor . Her biri ile iki adet cihazın sürülebileceği düşünülürse dört adet cihazın rahatlıkla kullanılabileceği görülüyor . PIO mode 4 ve Ultra DMA kullanan sürücüler ile çok yüksek veri transfer hızlarına ( anakartın sınırlarının üzerinde ) çıkmak mümkün olmaktadır .
Bazı anakartların üzerine de SCSI kartları entegre edilmiştir . Çeşitli SCSI çıkışları da anakart üzerine yerleştirilmiştir . Böylece SCSI arabirimini kullanan sürücüleri hiçbir ek donanıma gerek kalmadan kontrol etmek mümkündür .
72 pinlik SIMM soketlerinin yanında artık birçok anakartta 168 pinlik DIMM desteğini de görmek mümkündür . Hatta bazılarının üzerinde sadece DIMM soketleri bulunuyor .
Temeli aynı olmasına rağmen üzerinde bulunduğu anakarta göre bazı ufak tefek değişiklikler gösteren BIOS yazılımları da artık anakartlar için büyük önem taşıyor . Bazı BIOS'lar aracılığıyla kullanılan işlemcinin ayarlarını yapmak mümkündür . Çalışma hızından voltaj ayarına kadar ayarlar yeni anakartlarda BIOS üzerinden yapılabiliyor .
Anakartlar birbirlerine benzerlik gösterseler de içerdikleri entegreler açısından farklılık göstermektedirler . 82430 FX , 82430 HX , 82430 VX , 82430 TX , 82440 FX , ATX , ALI , SIS , VIA gibi modellendirilen anakartlar bu isimlerini , sistemdeki parçalarını birbiri ile komünikasyonunu sağlayan PCI set denilen entegrelerden almaktadır . Anakart Chipseti denilince PC 'deki her bir bileşeni birlikte kumanda eden bir grup chip akla gelir . Bu chiplerden bazıları bellek yönetiminden sorumlu Memory Cache Controller ( denetleyicisi ) , ISA ve PCI veriyolları arasındaki veri akımını yöneten PCI to ISA Bridge , ve arabirimlerdeki veri trafiğini kontrol eden System I/O chip'idir .
Chipsetler gelişen modelleri ile beraber bir çok yenilikleri beraberinde getirmektedirler . Önbellek ve bellek kontrolü , veri ara belleği ve PCI 'dan ISA 'ya köprü vazifelerinden oluşan üç ana birimden oluşmaktadırlar .
Bu chipset'in kalitesi büyük ölçüde , her bir bileşeninin diğer bileşenlerle olan iletişiminin ne kadar gelişmiş olduğuna bağlıdır . Sistem performansındaki en büyük etken Memory Controller'dir : Bu denetleyici belleği en uygun şekilde kullanmalıdır ve bu sırada RAM ve Level 2 Cache modüllerinden sonuna kadar faydalanmalıdır , bunu da kesintisiz bir veri akımıyla sağlar . I/O Controller ( giriş/ çıkış denetçisi ) dışarıyla olan trafiği düzenler .
ChipSet
82430 F X
İlk ve düşük performanslı Pentium chipsetlerinden ( Mercury ve Neptun ) sonra Intel chipsetlerin başarılarla dolu tarihi FX ile başladı , buna Triton da deniliyordu . 82430 FX PCI set 82437 FX sistem kontrol ( TSC ) ve 82438 FX veriyolu kontrolden ( TDP ) oluşmaktadır . PENTIUM 75 90 , 100 , 120 ve 133 Mhz hızlarındaki işlemcileri destekler . Ana belleğe 64 -bit veri yoluna sahip olan chipset 4 Mb ile 128 Mb bellek aralığını kontrol edebilmektedir . Bugünkü kıstaslara göre performansı çok vasat bir düzeydeydi , ancak ilk çıktığı zaman çok büyük bir aşamaydı . EDORAM ' i destekleyen ilk chipset olarak bu yeni bellek türünün standart RAM olarak kabul edilmesinde en büyük paya sahipti .
82430 H X
HX oldukça hızlı ve 512 MB Cacheable Area ( önbelleklenebilir alan ) ile bellek yoğunluklu uygulamalar için de uygun bir chipseti . 82430HX PCIset yanında 82439HX sistem kontrol ( TXC ) ünitesine sahiptir . 3V kullanan Pentium işlemcileri çalıştırabilen bu chipset PCI yollarında 2 . 1 standardı uyumludur . Çift işlemci desteği olan chipset Writeback önbelleği uyumludur ve istenirse önbelleksiz , 256Kb veya 512Kb önbellek ile çalıştırılabilir . 4 Mb ile 512Mb bellek aralığını kontrol edebilmektedir ve bu aralığı önbellek ile uyumlu çalıştırabilir . İşlemci ve PCI'lar arasında optimize edilmiş bağlantı sağlayan TXC iki fiziksel arabelleğe sahip . 6 Dword genişliğindeki arabellek işlemciden PCI karta yazımlarda grafik işlemlerini hızlandırmakta . 8 Dword genişliğindeki arabellek ise işlemciden anahafızaya yazmalarda birleştirici unsur , writeback çevrimlerinde PCI' dan anabelleğe yazmada ve okuma da kullanılmakta . 82430HX chipset USB' ı da desteklemektedir .
Üreticiler mali nedenlerden ötürü anakartlarına çok düşük kapasiteli TAG RAM 'ler entegre etmektedirler . Bu yapı taşı Level 2 Cache'nin adreslenme - sinden sorumlu , bu yüzden HX chipsetli çoğu anakartta önbelleklenebilir alan ilk başlarda sadece 64 MB 'ta kaldı . 512 MB 'ı kullanmak istiyorsanız bu belleği terfi etmeniz gerekmektedir .
HX ne Ultra-DMA/33 'ü nede SDRAM veya ACPI güç yönetimi fonksiyonlarını desteklememesine rağmen HX anakartlar halen rağbet ğörünüyor , özellikle de yüksek performansı ve server alanında önemli ECC ( Error Correction Code ) yüzünden . HX aynı zamanda çift işlemci desteği de sağladığı için NT altında özel bir çift işlemcili anakartla ek bir performans artışını da sağlamak mümkündür .
82430 V X
VX , HX chipset'inden sonra üretilen , SDRAM DIMM'lerini destekleyen ilk chipsettir . 82430VX PCIset , 8243 VX sistem kontrol ( TVX ) ve 82438 VX veriyolu ünitesine ( TDX ) sahiptir . 64 - bit veriyoluna sahip olan chipset EDO bellek türünü 66 Mhz saat hızında 6-2-2-2 şeklinde okuyabilmektedir . Simetrik ve asimetrik DRAM kullanabilen 82430 VX karışık EDO/ SPM/ SDRAM bellek türlerini desteklemektedir . Paylaşılmış hafıza belleği mimarisine sahip olan bu chipset ( SMBA ) 2 yollu arabirimi ile bir grafik kontrol cihazına sistem hafızasındaki bir bölümü görüntü belleği olarak kullanmasına imkan sunmaktadır . 82430 VX chipset arabellekler , programlanabilir zamanlayıcılar , burst ve Dword birleştiricisince optimize edilmiş DRAM zamanlaması ile SMBA ortamında maksimum performans sağlaması için geliştirilmiştir . Snoop ahead özelliği ile TVX master PCI 'ları tam PCI band genişliğini kullanma olanağı sağlamaktadır . TDX ise işlemci / önbellek anabellek ve PCI arasındaki veri yollarını sağlamaktadır . Arttırılmış sistem performansı için TDX read prefetch ve posted write buffer 'lara sahiptir . '
82430 T X
En modern teknolojinin bir ürünü olan hızlı TX chipsetti SDRAM , Ultra-DMA/33 ve enerji tasarruf standardı ACPI 'yi destekliyor . PCIset 66 ve 60 Mhz hızında çalışan anakart 2 . 5 ile 3 . 3 volt işlemcileri çalıştırmaktadır . 4 ile 256 Mb anabelleği kontrol edebilen chipset 64 Mbit DRAM ve SDRAM teknolojili RAM'leri kullanabilmektedirler . FPM , EDO tabanlı RAM'leri de kullanabilen chipset 6 adet RAS hattına sahiptir . TX chipsettin en büyük sorunu Cacheable Area' sının çok düşük olmasıdır . ( 64 MB ) Özellikle Windows 95 altında 64 MB 'tan daha fazla RAM takılması durumunda çok büyük bir performans düşüklüğü yaşanmaktadır .
82440 FX
82440FX PCI set , 82441FX PCI ve bellek kontrol ( PMC ) , ve 82442FX veriyolu hızlandırıcı ( DBX ) ünitelerine sahiptir . 66 Mhz saat frekansına kadar bir veya iki Pentium Pro işlemci kullanılması için tasarlanmıştır . FPM ( Fast Page Mode ) , EDO ( Extended Data Out - Page Mode ) ve BEDO ( Extended Data Out - Burst Mode ) DRAM desteklemekte ve bu türdeki bellekleri otomatik olarak tanıyabilmektedir . 4 , 16 ve 64 Mb RAM modülleri kullanabilen 82440 FX , 8 Mb ile 1 Gb bellek aralığını kontrol edebilmektedir .
8237 IFB ( PIIX ) , 8237 ISB ( PIIX3 ) , 8237 IAB ( PIIX4 ) , PCI ISA IDE Accelerator
82371 , PCI ve ISA hatları arasında köprü sağlamakta . PCI ve ISA master / slave arabirimine sahiptir ve PCI' da 25-33 Mhz , ISA' da ise 7 . 5 - 8 . 33 Mhz arasında veri iletişimi sağlar . Hızlı IDE arabirimine sahip olan bu entegreler PIO ve bus master IDE desteği verir . Mod 4'e kadar olan zamanlama ayarları ile saniyede 22 Mb veri transferi hızı sağlarlar . Bus master IDE burst transferleri için 8 tane 32 bitlik arabellek kullanmaktadır . PIIX3 ' de bunların yanı sıra ayrı master / slave IDE modu desteği de bulunmaktadır .
Anakartlarda tak ve çalıştır özelliğini sağlamak için PIIX'de iki adet yönlendirilebilir DMA kanalı bunlar için 4 byte arabellek ve interrupt hattı mevcut . PIIX3 ' de ise bu interrupt hattından bir tane bulunmakta . Tak ve çalıştır için yönlendirilebilir PCI interruptları bulunan PIIX PCI 2 . 0 PIIX3 ise PCI 2 . 1 tanımlarına göre çalışmaktadır .
Sistem zamanını , tazelemeyi ve anakartın hoparlörünün ses tonunun ayarı için 82C54 zamanlayıcı entegresi , interruptları iki 82C59 entegresi , gelişmiş hızlı F tipi DMA ve 7 adet DMA kanalını iki adet 8237 entegresi kontrol etmekte . Universal Serial Bus ise PIIX3 arabirimli chipsetlerde bulunmakta . PIIX ünitesi 8237FB ile beraber 82430FX chipsetlerde bulunuyor . PIIX3 ise 82371SB ile ve 82440FX , 82430 HX ve 82430VX chipsetlerde bulunmakta . PIIX4 yeni üretilen 82430TX chipsetlerde bulunmaktadır .
A T X
Kontrolün gittikçe daha fazla anakarta kaydığını görmek mümkün . Bu konuda bir kaç adım önde olan ATX yapılı anakartlarda daha fazla fonksiyon kart üzerine entegre edilmiş durumdadır . Bilgisayarı açıp kapamak bile artık anakart üzerinden yazılım kontrolüyle yapılabiliyor . İşlemcinin fanının belli sıcaklıkta çalıştırılabilmesi ve çıkış konnektörlerinin de anakart üzerinde takılı olması bu tür anakartların özelliklerindendir .
S I S
Bu üreticinin Unified Memory Architecture ( UMA ) ürünü son kullanıcı pazarı için tasarlanmıştır . Bu teknolojide tek bir chipset'ten oluşan 5597 ve 5598 chipsetlere bir de grafik denetleyicisi entegre edilmiştir . Bunun arkadasın da yatan fikir grafik verilerinin kolayca anabelleğe aktarılması , böylece kullanıcılar pahalı bir grafik kartı satın almak zorunda kalmayacaklardı . Ancak bu pratikte beklenilen başarıyı yakalayamadı ve çok yavaş kaldı .
A L I
ALI pazarda Aladdin chipset ailesi ile temsil ediliyor . ( IV ve IV+ modelleri ) İki model arasındaki tek fark IV+ chipset'inde ek olarak anakart mimarisini basitleştiren ve böylece ucuzlatan bir tane Multi-I/O entegresi bulundurmasıdır . IV modeli 1 MB Level-2 Cache ve 512 Mb önbelleklenebilir hafıza alanı terfi için gerekli alt yapıyı ve hızlı bir bellek erişimini sağlamaktadır . Ancak Aladdin chipsetli anakartlarda da HX'te olduğu gibi bellek terfisinden önce Tag-RAM'i de terfi etmek gerekiyor . Aladdin 83 MHZ'e kadar sistem veriyolu saat frekanslarını desteklemektedir .
V I A
V I A 'nın Apollo , Apollo VPX , VPX pro ve VP2/97 chipsetleri özellikle 2 MB'lık oldukça büyük Level-2 cache ile ön plana çıkıyorlar . Ancak bu büyüklükteki bir cache genelde çok düşük bir performans artışı sağlıyor . Apollo'larda 512 MB büyüklüğünde Cacheable alana sahiptir . VIA 'nın en yeni chipseti Apollo VP3 sadece 1 MB 'lık Level-2 Cache sahip bununla 384 MB önbelleklenip adreslenebiliyor .
TEMEL BİLGİLER
LEVEL-2 CACHE : İşlemci için sık kullanılan verileri hazır tutan ve böylece sistem performansını oldukça arttıran hızlı önbellek . Daha hızlı olan Level - 1 Cache ise CPU da bulunur .
CACHEABLE AREA : Cacheable Area , anabelleğin ( RAM ) Level - 2 Cache tarafından önbelleklenebilir bölümüdür . Özellikle Windows 95 altında tüm RAM önbelleklenebilir alan içerisinde bulunmalıdır , aksi halde performans kayıpları çok yüksek olacaktır .
PCI to ISA Brıdge : Bu entegre PCI ve ISA veriyolları arasındaki veri trafiğini düzenler ve her chipsetin çok önemli bir parçasıdır .
Linear Burst : Özel olarak Cyrix işlemciler için tasarlanmış , CPU ve Cache arasındaki bir veri alışveriş yöntemidir . Linear Burst ile Cyrix işlemciler daha hızlı çalışırlar .
ECC : Error Code Correction , RAM modüllerindeki ekstra bitlerin yardımıyla bellek hatalarını önlemek için bir yöntemdir . Bu özellik sistem güvenliğini arttırır .
ACPI : Advanced Configuration & Power Interface yeni bir enerji tasarruf standardıdır , böylece özel uyku modlarıyla PC'nin Boot aşamasını geçmek mümkün olacak ( On now ) .
AGP : Accelerated Graphicse Port özel olarak grafik kartları için tasarlanmış , PCI veriyolunun bir alternatifidir . Grafik kartı AGP portundan doğrudan sistemin anabelleğine erişebilir ve böylece detaylı 3D grafiklerini oldukça hızlandırabilir .
Ultra DMA / 33 : E - IDE aygıtlarının ( mesela diskler ) saniyede 33 MB ' a kadar bir veri transfer hızına ulaşabildikleri yeni bir protokoldür , tabii yeterince hızlılarsa .
USB : Universal Serial Bus , saniyede 12 MB ' a kadar veri transfer edebilen yeni ve hızlı bir arabirimdir . USB ile bir sırada arka arkaya 127 aygıt birden bağlanabilir .
NORTBRIDGE : Chipset dünyasında hafıza , ön bellek ve PCI Controller gibi ana veriyolu kontrollerini belirtir . Northbridge birden daha fazla chip içerebilir . Yer alan chipset birincil veya en büyük Northbridge Chip'i üzerinde yer alan sayılardan sonra isimlendirilir . Örneğin : " FW82439HX " Intel 430HX PCIset ' ine karşılık gelmektedir .
SOUTHBRIDGE : Chipset dilinde bu peripheral ve EIDE ve seri port kontrolleri gibi kontrolleri belirtir . Southbridge genellikle sadece bir chip içerir ve birçok chipset arasında değiştirilebilme avantajına sahiptir . Sis 5513 ve Intel PIIX ' de olduğu gibi .
BEDO : Burst Enchanced Data - Out RAM - EDO , sadece biraz daha hızlı .
SDRAM : Synchronous Dynamic RAM - Hafıza veriyolunda senkronize çalışan bir RAM . SDRAM ' ler 8 , 10 , 12 , ns hızlarla ifade edilirken standart DRAM ' ler 60 , 70 ve 80 ns hızlarda kalmaktalar . Pratikte yeni 3 . 3 volt , 168 pinlik önbelleksiz DIMM modülleri olan SDRAM ' lerin içinde paketlenirler ve yavaş yavaş EDO ve FPM ' lerin yerini almaya başladılar .
DIMM : Dual In - Line Memory Modüle - Genellikle bir çok Socket 7 ve Slot 1 anakartta bulunan 168 pinlik DIMM , SDRAM , EDO , FPM ve BEDO RAM olabilir ve her zaman 3 . 3 V olan DIMM'ler 5V'luk SIMMler ile beraber kullanılamazlar .
FPM : Fast Page Memory - Birçok 386 , 486 ve P5 anakartlarda bulunan hafıza çeşididir . Bir çok FPM 60 , 70 , 80 veya 100ns hızına sahiptir ve genelde 5v , 30 pin ya da 72 pin SIMM'lerin içinde paketlenirler .
SLOT 1 : Pentium II işlemcinin ( Single Edge Connector - SEC ) bağlantı modülü için Intel patentli anakart bağlantısıdır . Pentium II işlemci ve soğutucu , plastik raylar vasıtası ile Slot 1'e takılabilmektedir . Slot 1'den Socket 8'e dönüştürücüler sayesinde Pentium Pro işlemciler de Slot 1'e takılabilmektedir .
SOCKET 8: Pentium Pro işlemciler için Intel patentli anakart bağlantısıdır . Socket 8 . ( Zero Insertion Force ZIF ) sayesinde işlemci takılması ve kurulumunu birçok plastik parça ve kullanım kılavuzu gerektiren SLOT 1'in aksine basit ve çabuk bir hale getirmektedir .
SOKET 7 : Intel tarafından tasarlanan ve AMD K5 ve K6 Intel Pentium MMX , IDT C6 Cyrix /IBM 6x86 , 6x86L ve 6x86 MX işlemciler de dahil olmak üzere her P54C veya P55C işlemcinin takılabileceği bir endüstri standardıdır . Socket 8 ' de olduğu gibi bu da ZIF özelliği içermektedir .
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.