Ahkam

Hükümler, yargılar, kanunlar, kararlar.

Ahkam hüküm kelimesinin çoğulu olup "hükümler" demektir. Hüküm, sözlükte men etmek, önlemek anlamlarına gelir. Hakimin davayı neticeye bağlamasına hüküm denmesi, taraflar arasındaki düşmanlığı önlediği içindir. Hüküm, bir şeyi diğerine dayandırma, emir ve irade manasında da kullanılmıştır. (M. Salahî, Kamûs-i Osmanî, III, 297; H. Karaman, Fıkıh Usûlü, İstanbul 1963, 170)

Terim olarak 'hüküm'ü fıkıh usulü bilginleri şöyle tarif etmişlerdir: "Mükellef (yükümlü) kimselerin işleriyle ilgili Allah ve Resulü'nün hitaplarıdır." Mesela; Allah'ın "namaz kılınız", "adam öldürmeyiniz" hitapları birer hükümdür.

Fakîhlere göre ise hüküm, bu hitabın eser ve neticesidir. (Abdulvehhab Hallaf, İlmu Usûli'l-Fıkh, Kahire 1978, 100) "Namaz kılınız" hitabının eser ve neticesi farz, "adam öldürmeyiniz" hitabının ise haramdır. Buna göre namaz kılmanın hükmü farz, adam öldürmenin hükmü ise haramdır.

Fıkıh usulü bilginlerine göre dinî hükümler iki kısma ayrılır:

Birincisi teklifi hükümlerdir. Bir işin yapılmasını ya da yapılmamasını gerektiren veya ikisi arasında tercih etmekte serbest bırakan hükümlerdir. Bir işin yapılmasını gerektiren hükümlere farz ve mendup, yapılmamasını gerektirene haram ve mekruh, muhayyer * bırakılan hükme de mübah denir. (Abdulvehhab Hallaf, a.g.e. 101)

İkincisi ise vaz'î hükümlerdir. Bunlar, ibadet ve muamelelerin sıhhati için gerekli olan şartları gösteren hükümlerdir. Bir fiil işlenirken dinî kurallara uygun olup olmadığı bu tür hükümlerle anlaşılır. Mesela alışverişin sahîh olmasıyla ilgili hükümler bu kabildendir.

İman-amel ve ahlak açısından hükümlere gelince;

Bu açıdan İslam'daki hükümler üç kısma ayrılır:

1- İtikadı Hükümler: Allah'ın varlığı, birliği, sıfatları, peygamberler, melekler ve ahiret hayatı gibi inançla ilgili olan hükümlere itikadî hükümler denir.

2- Amelî Hükümler: Bu da üç kısma ayrılır:

a- Namaz, oruç, zekat ve hac gibi ibadetlerle ilgili hükümler.

b- Alışveriş, evlenme-boşanma gibi muamelelerle ilgili hükümler.

c- Çeşitli suçlara dünyada verilecek cezalarla ilgili hükümler.

3- Ahlakî esaslarla ilgili hükümler: (Ö. N. Bilmen, Muvazzah İIm-i Kelam, İstanbul 1979, 71-72)

Durak PUSMAZ

Kategori: İslam Ansiklopedisi |

Etiket: Ahkam

Kaynak: http://samil.ihya.org/ansiklopedi/ahkam.html

vuhuv.com.tr

Önemli Uyarı
Sitemizde yer alan tüm içerikler internet ortamından toplanmış ve derlenmiştir. Yer alan bilginin doğruluğu garanti edilmemektedir. Yanlış bilgi için tarafımıza sorumluluk yüklenemez. Yanlış bilginin doğuracağı etkenlerden sitemiz ve yöneticileri sorumlu tutulamaz.